Op Prinsjesdag verscheen de nieuwe Miljoenennota voor het komende jaar. Het kabinet heeft grote plannen en wil alle burgers een beetje extra geven, zoals kabinetten dat vaak doen in hun laatste regeerjaar. Maar hoe komt het klimaat eruit? Wij zetten de plannen op een rij.
In de Troonrede noemde koning Willem-Alexander het klimaat expliciet. Klimaatverandering is door het coronavirus niet minder urgent, vertelde hij. En het voorgenomen Groeifonds, vorige week aangekondigd, helpt ons verduurzamen. “De unieke schaal en de looptijd van het Nationaal Groeifonds maken het mogelijk Nederland welvarender, schoner en duurzamer over te dragen aan de jongeren van nu,” zei de Koning.
Toch is er in de Miljoenennota, die laat zien waar het kabinet zijn geld komend jaar aan kwijt is, weinig expliciets te vinden over het klimaat. Het woord duurzaamheid valt maar een paar keer, en voorgenomen maatregelen zijn nog niet concreet, of bestonden al. Het kabinet zet vol in op het Groeifonds als aanjager van duurzaamheid in alle sectoren.
CO2-uitstoot
De CO2-uitstoot moet omlaag. Mede door de Urgenda-zaak werd het kabinet eerder al gedwongen tot extra investeringen om de uitstoot omlaag te krijgen. Ook moest de elektriciteitsproductie door kolencentrales zo snel mogelijk omlaag. De nota noemt ook de ambities rond de circulaire economie: die zouden bijdragen aan een verlaging van de CO2-uitstoot. Ten slotte is er de subsidie voor elektrische auto’s, die dit jaar van start ging.
Qua nieuwe plannen staat de al eerder uitgelekte CO2-heffing voor de industrie in de nota. Elektriciteitsbedrijven moeten ook een minimum CO2-prijs betalen. Uit de nota: “Het kabinet vindt het logischer om belasting te heffen op wat we als samenleving niet willen dan op wat we wel willen, en negatieve bijeffecten te beprijzen. Zo stimuleert het kabinet consumenten en bedrijven om in hun keuzes meer rekening te houden met milieuvervuiling.”
Lees ook: Uitspraak Urgenda-zaak: Staat moet voor eind 2020 uitstoot terugbrengen
Geen extra investeringen
Er zijn extra CO2-maatregelen nodig om aan de Urgenda-eis te voldoen. “Het grootste deel van de kosten van de additionele maatregelen zal gedekt worden door gebruik te maken van de beschikbare ruimte in de begrotingsreserve duurzame energie”, aldus de nota. Er zijn dus geen nieuwe investeringen nodig.
Volgend jaar verwacht het kabinet minder uit de geven aan ‘klimaatmiddelen’ dan in 2020. Het grootste deel van het geld gaat naar verduurzaming van de energievoorziening, in de breedste zin. De SDE-regeling valt bijvoorbeeld onder deze kostenpost. Een veel kleiner deel is voor verduurzaming van andere zaken zoals mobiliteit en landbouw. Na 2021 groeien de uitgaven voor energievoorziening weer (tot ver boven de 4 miljard euro), maar blijven de investeringen voor andere vormen van klimaatvriendelijkheid dalen.
Stikstof
Om het nijpende stikstofdossier het hoofd te bieden ligt er in 2021 bijna 800 miljoen euro klaar. Het grootste deel gaat naar ‘bronbestrijding’; dat kan het uitkopen van boeren zijn, of het investeren in maatregelen die de stikstof omlaag brengen. De rest is voor een natuurpakket, dat de natuur moet versterken in gevoelige gebieden.
Lees ook: Vijf vragen over het stikstofprobleem
Vliegbelasting
De luchtvaart is een van de grootste vervuilers, en Nederland is met Schiphol een belangrijke spil in deze sector. Vanaf 1 januari wil het kabinet een vliegtaks invoeren. Hoe hoog die wordt zegt de miljoenennota niet. Over Lelystad Airport, dat in November 2021 open moet gaat, zegt de nota niets – tegen die tijd is er ook een ander kabinet aan de macht.
Groeifonds
Het kabinet verwijst in de Miljoenennota meermaals naar het Groeifonds van 20 miljard, dat ministers Wiebes en Hoekstra vorige week presenteerden. Dit fonds moet ook oplossingen bieden voor het klimaat. Vervuilende sectoren zoals de landbouw en industrie moeten met het beschikbare fonds duurzamer, innovatiever en dus toekomstbestendiger worden. De innovaties moeten echter wel uit het bedrijfsleven komen; het kabinet zal niet sturen met eisen, op de industrie-belasting na. De landbouw zal vooralsnog geen CO2-heffing hoeven betalen, ook al levert deze een forse bijdrage aan de Nederlandse voetafdruk.